Ảnh: Toàn cảnh thị trấn Tân Uyên hôm nay

Nói đến văn hóa của dân tộc Dao, người ta thường nhớ đến đầu tiên là bộ trang phục, nhất là bộ trang phục của phụ nữ, với màu sắc rực rỡ, hoa văn phong phú, nổi bật. Trang phục của người Dao trước đây được làm bằng vải lanh, nay nghề trồng lanh dệt vải đã mai một, do đó, đồng bào dùng vải dệt công nghiệp nhưng cách tạo hoa văn, thêu, trang trí các hoạ tiết hoa văn vẫn theo lối truyền thống. Trong cuộc sống hiện đại, với sự du nhập của nhiều kiểu thời trang thì những bộ váy áo dân tộc Dao vẫn luôn được yêu thích và được tìm đến nhiều nhất mỗi khi cần đến chất liệu dân tộc trong những sự kiện đặc biệt, hay cần sự sáng tạo nghệ thuật. Trang phục dân tộc Dao ngày nay có sự cải tiến rất nhiều so với truyền thống và mỗi sự cách tân đều có chủ đích riêng để làm nổi bật thêm những nét độc đáo, riêng có của bộ trang phục này.Đời sống tinh thần của đồng bào cũng hết sức phong phú, được thể hiện qua các phong tục tập quán, quan niệm về trời đất và con người, vạn vật. Theo quan niệm của người Dao, việc thờ cúng tổ tiên là sự tưởng nhớ, báo đáp lại công sinh thành, nuôi dưỡng của ông bà, cha mẹ... vì vậy cứ vào dịp tết, ăn cơm mới, con cháu dâng bày lễ vật mời tổ tiên về hưởng cùng con cháu. Thờ cúng tổ tiên để cầu mong sự phù hộ của tổ tiên che chở cho con cháu luôn được mạnh khoẻ, cho vật nuôi phát triển.

Ảnh: Trang phục đa sắc màu của người phụ nữ Dao

Người Dao có kho tàng thơ ca bao gồm nhiều thể loại như thần thoại, truyện cổ tích, dân ca, tục ngữ, truyện thơ, sử thi,.. mỗi thể loại còn có nhiều loại hình khác nhau. Dân ca Dao cũng có nhiều loại như dân ca giao duyên, dân ca than thân, dân ca nghi lễ. Người Dao rất yêu thích văn nghệ; người con trai dân tộc ngoài giỏi việc nương rẫy còn phải biết thổi khèn, thổi sáo. Âm nhạc dân gian của dân tộc Dao mang nhiều vẻ độc đáo, rất đặc trưng, khó lẫn với âm nhạc của dân tộc khác, đặc biệt âm nhạc hòa âm như trống, khèn, sáo, nhị. Âm nhạc chủ đạo mang tính chất trữ tình, phong phú, khỏe khoắn. Âm nhạc Dao từ giai điệu, tiết tấu đến âm sắc, tất cả mọi yếu tố kết thành một thể thống nhất, truyền vào con người tinh thần yêu đời, đoàn kết, yêu thương nhau. Giai điệu âm nhạc cũng rất đẹp, nó phản ánh đầy đủ cái đẹp của tâm hồn người Dao.Trong sinh hoạt của người Dao trước đây, họ thường sử dụng các loại hình âm nhạc rất phong phú như: Hát đối đáp; hát kể; hát đồng dao; mời thần linh. Ngoài ra người Dao còn có lối hát đối đáp rất phổ biến, là lối hát ví, hát đối đáp của nam nữ, được sáng tác tại chỗ theo kiểu ngẫu hứng hoặc vận dụng những câu hát có sẵn cho hợp với cuộc đối đáp đang diễn ra. 

   Ảnh: Tiết mục múa uyển chuyển mang phong cách riêng của người Dao

 Để giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa, những nét đẹp văn hóa của dân tộc Dao ở thị trấn Tân Uyên, rất cần những giải pháp đồng bộ, trong đó trước hết cần áp dụng các phương pháp bảo tồn như: Sưu tầm, tư liệu hóa, lưu giữ toàn bộ các giá trị văn hóa của dân tộc. Đồng thời tiến hành phương pháp bảo tồn bằng việc tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ quần chúng trong cộng đồng. Chú trọng khai thác chất liệu dân gian, khôi phục một số lễ hội truyền thống, các bài dân ca, các điệu dân vũ, các trò chơi dân gian, dân tộc; khôi phục các làng nghề truyền thống, các lễ hội của đồng bào dân tộc Dao. 

Ảnh: Phụ nữ Người Dao thêu các họa tiết, hoa văn trên trang phục

Việc khôi phục lại các lễ hội dân gian truyền thống gắn với hoạt động văn hóa tại lễ hội, như: Các trò chơi dân gian, hát dân ca, dân vũ và trình diễn trang phục dân tộc; nét đẹp nghi lễ trong đám cưới; biểu diễn khèn; ẩm thực và giới thiệu món ăn đặc trưng của người Dao là việc làm cần thiết và có hiệu quả.Việc tổ chức các hoạt động trong lễ hội không chỉ góp phần giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc Dao mà còn giáo dục tinh thần đoàn kết, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân, đồng thời là dịp để các nghệ nhân, diễn viên giao lưu, học hỏi kinh nghiệm, giới thiệu giá trị văn hóa, lễ hội truyền thống của dân tộc mình. Tăng cường công tác giới thiệu, quảng bá vẻ đẹp, giá trị văn hóa, lịch sử của bộ trang phục truyền thống đến các tầng lớp nhân dân, thế hệ trẻ, con em đồng bào dân tộc Dao. Mở các lớp dạy nghề truyền thống về may, thêu trang phục cho đồng bào.

Ảnh: Các vật dụng, dụng cụ mang nét văn hóa đặc trưng riêng của người Dao

 Phát huy vai trò của những người có uy tín trong cộng đồng như: Trưởng bản, trưởng họ, thầy cúng để thuyết phục cá nhân, cộng đồng thấy rõ tác hại của những phong tục, tập quán lạc hậu, lỗi thời, gây cản trở sự phát triển như tục hôn nhân cận huyết thống, nạn tảo hôn, sinh đẻ không có kế hoạch,..để loại bỏ dần, góp phần thực hiện tốt phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, cuộc vận động xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh, xây dựng đời sống mới ấm no, hạnh phúc./.